พระมหาธาตุเจดีย์ หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า พระธาตุดอนแก้วตั้งอยู่ที่บ้านดอนแก้ว ตำบลตูมใต้ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี ประดิษฐานอยู่กลางวัดมหาธาตุเจดีย์ ห่างจากตัวเมืองอุดรธานีประมาณ 50 กิโลเมตร เป็นเจดีย์ทรงเหลี่ยมคล้ายพระธาตุพนม สูงประมาณ 18 วาเศษ องค์พระธาตุมีลักษณะการสร้าง 2 ชั้น แต่ละชั้นมีรูปแกะสลักเกี่ยวกับพระพุทธประวัติ นรก-สวรรค์ การก่อสร้างพระธาตุเป็นหินทรายรูปทรงสี่เหลี่ยม ยาวประมาณ 1 ศอก รอบนอกฉาบด้วยปูน สันนิษฐานว่าวัดพระธาตุดอนแก้ว ใบเสมา และเสาหินสร้างขึ้นในราวศตวรรษที่ 12–13
ประวัติความเป็นมาของพระมหาธาตุเจดีย์
ดอนแก้ว เป็นเกาะเล็ก ๆ กลางหนองหานน้อยกุมภวาปี ซึ่งเป็นต้นกำเนิดแม่น้ำลำปาว ตำนานเล่าว่า พระอรหันต์กลุ่มหนึ่งจะไปนมัสการพระธาตุพรม ได้มาพักแรมที่ดอนแก้ว พระอรหัตนต์องค์หนึ่งอาพาธหนักถึงนิพพาน พระอรหันต์ทั้งหลายที่เหลื่ออยู่จึงถวายเพลิงท่าน และก่อเจดีย์บรรจุพระธาตุไว้ ต่อมาประมาณ พ.ศ. 11 มีกลุ่มคนเข้ามาในดอนแก้วแล้วสร้างใบเสมาหินทรายล้อมรอบพระธาตุไว้ และปักรายรอบบริเวณดอนแก้ว จากการศึกษาพบว่าเป็นเสมาสมัยทวารวดีและเป็นเมืองโบราณสมัยทวารวดี อายุราวพุทธศตวรรษที่ 12 – 15 ต่อมาชุมชนลาวได้อพยพจากเมื่องร้อยเอ็ด เมืองชัยภูมิ เข้ามาตั้งถิ่นฐานที่ดอนแก้ว มีท้าวชินเป็นหัวหน้าชุมชน ได้ปฏิสังขรณ์พระธาตุเจดีย์ขึ้น (จากจารึกที่ฐานพระธาตุเป็นตัวลาวโบราณ) บอกว่าบูรณะเสร็จสิ้นปี พ.ศ. 2441 ประมาณ ปี พ.ศ. 2471 มีชุมชนหลายกลุ่มเข้ามาอยู่ในดอนแก้ว ส่วนใหญ่เป็นลางเวียง จึงได้สร้างวัดเพื่อประกอบพิธีกรรมทางศาสนาขึ้นที่ดอนแก้วให้ชื่อว่า ” วัดมหาธาตุเจดีย์ ” พ.ศ. 2513 พระครูสังฆรักษ์ (ชน) เจ้าอาวาส ร่วมมือกับชาวบ้านดอนแก้วปฏิสังขรณ์พระธาตุให้แข็งแรงกว่าเดิม จากการศึกษาของนักโบราณคดีมหาวิทยาลัยศิลปากรพบว่า อายุของพระธาตุเจดีย์มีอายุไม่ต่ำกว่า 1,500 ปี และเสมาที่ปักรายรอบมีอายุประมาณ พ.ศ. 11
สิ่งที่น่าสนใจภายในวัด
- เสมาหินทรายสมัยทวารวดี บางหลักเป็นรูปสี่เหลี่ยมแบน บางหลักกลมใหญ่ บางหลักกลมเฉพาะตอนต่ำจากฐาน ตอนหนือฐานเป็นรูปสี่เหลี่ยมหนา ยาวขึ้นไปกว่า 3 เมตร หลักหนึ่งมีภาพจำหลักเป็นฐานกลีบบัว เหนือกลีบบัวเป็นรูปคล้ายช้างคู่คู่หนึ่งถวายความเคารพเทวรูปสตรีที่ประทับกึ่งกลาง แสดงปางพระพุทธเจ้าประสูติหลักหนึ่งมีจารึกที่ลบเลือนอ่านไม่ออก เสมาหลายหลักปรักหักพัง บางทีมีภาพจำหลักมีจารึกที่ลบเลือนอ่านไม่ออก เสมาหินทรายปักรอบพระมหาธาตุเจดีย์ และอีกส่วนปักห่างจากพระมหาธาตุเจดีย์ไปประมาณ 500เมตร พบพระพุทธรุปหินทรายแดง และพระพทธรูปสำริด ฝีมือช่างพื้นบ้าน
- พระธาตุเจดีย์ เป็นเจดีย์ทรงเหลี่ยม ตั้งอยู่บนฐานศิลาแลง 2ชิ้น ชั้นแรกกว้างด้านละ 14 ม. สูง 1.25 ม. มีทางขึ้นลงด้านทิศตะวันออก และทิศตะวันตะวันตก ชั้นที่2 กว้างยาวด้านละ 10 ม. สูง1.50 ม. มีทางขึ้นลง 4 ด้าน และฐานขั้นนี้เป็นลานประทักษิณเจดีย์ องค์พระธาตุก่อด้วยอิฐถือปูน ก่อจากฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัสมีประติมากรรมปูนปั้นรูปกลีบบัวหงายประดับที่มุมทั้ง 4 และมีประติมากรรมนูนต่ำ ภาพพระพุทธเจ้าพระสาวก เทวดา และบุคคล ประดับโดยรอบ
เรือนธาตุเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสซ้อนกัน 3ชั้น สูงขึ้นไปตามลำดับ โดยมีบัวคว่ำ บัวหงาย และบัวลูกแก้วคั่น เป็นลักษณะสถาปัตยกรรมล้านช้าง คล้ายธาตุไม้ของอิสาน เป็นการรับอิทธิพลพระธาตุหลวงเวียงจันทน์ ยอดธาตุเป็นปลีเล็กเรียวแหลมขึ้นไป
[adsense-2]
ติตด่อสอบถามเพิ่มเติม
ประชาสัมพันธ์จังหวัดอุดรธานี โทร. (042) 223 708
สำนักงานจังหวัดอุดรธานี โทร. (042) 223 304
สถานีตำรวจภูธรจังหวัดอุดรธานี โทร. (042) 222 285, (042) 328 515-9
ตำรวจท่องเที่ยวอุดรธานี โทร.(042) 221 1219, (042) 321 189, 1155
การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ททท. สำนักงานอุดรธานี โทร.(042) 325 406-7
สถานีรถไฟอุดรธานี โทร.(042) 222 061
สถานีขนส่งอุดรธานี โทร. (042) 222 916
โรงพยาบาลอุดรธานี โทร. (042) 248 586, (042) 348 888
โรงพยาบาลหมอไพโรจน์ โทร. (042) 248 101-5, (042) 246 706-7
โรงพยาบาลวัฒนา โทร. (042) 241 031-2
โรงพยาบาลปัญญาเวชอินเตอร์ โทร. (042) 343 111
โรงพยาบาลค่ายประจักษ์ศิลปาคม โทร. (042) 341 710
โรงพยาบาลเอกอุดร โทร. (042) 342 555
โรงพยาบาลชัยเกษม โทร. (042) 243 385-6
โรงพยาบาลรัตนแพทย์ โทร. (042) 247 713
การเดินทาง
รถยนต์ส่วนตัว
เดินทางจากจังหวัดอุดรธานีตามทางหลวงหมายเลข 2 อุดรธานี – ขอนแก่น ถึงทางพาดกุมภวาปีเลี้ยวซ้ายเข้าสู่อำเภอกุมภวาปี ระยะทาง 15กิโลเมตร ถึงตัวอำเภอ เดินทางเข้าสู่เกาะดอนแก้วประมาณ 1 กิโลเมตร
แผนที่
