เหมี้ยง เป็นของว่างหลังอาหารของชาวล้านนา ชาวล้านนาจะ “อมเหมี้ยง” เพื่อล้างปาก และลดความเผ็ดและเค็มที่ค้างในปาก เพื่อสร้างบรรยากาศในการคุยกันระหว่างคนในครอบครัวช่วงหลังอาหาร ปัจจุบันนิยมนำเหมี้ยงมาปรุงแต่งรสชาติ มีทั้งเหมี้ยงส้ม (เปรี้ยว) และเหมี้ยงหวาน หรืออีกแบบหนึ่งเรียกว่า “เหมี้ยงทรงเครื่อง” ประกอบด้วย มะพร้าวทึนทีกหั่นฝอยทอด ขิงสดอ่อนหั่นฝอย ถั่วลิสงคั่ว น้ำกระเทียมดอง และเกลือ ส่วนผสมเหมื้ยง 1. ใบเหมี้ยง 40 กิโลกรัม 2. น้ำเปล่า 3 ถัง วิธีทำำเหมื้ยง 1. เก็บใบเหมี้ยง เลือกเก็บตั้งแต่ใบที่ 5 ถึงยอด เมื่อเด็ดได้เต็มกำก็จะใช้ตอกมัด ใส่ลงตะกร้าจนเต็ม 2. นำเหมี้ยงมานึ่งทันที โดยใส่ลงในไหอัดให้แน่น ใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมง 3. เมื่อนึ่งเสร็จแล้ว เทออกจากไหให้เหมี้ยงเย็น นำมามัดตอกใหม่อีกครั้งหนึ่ง บีบน้ำออกแล้วมัดให้แน่น 4. การเตรียมต่าง (วัสดุในการบรรจุเหมี้ยง) เพื่อนำไปจำหน่าย ใช้ใบตองสาดและถุงพลาสติกในการห่อหุ้ม 2 ชั้น 5. […]

ผัดหมี่ขนมจีน หรือข้าวหมี่ หรือคั่วหมี่ เป็นอาหารว่างชนิดหนึ่งที่ทำมาจากขนมจีน นำมาคั่วหรือผัดกับน้ำมันพืช ใส่เครื่องปรุงหลัก ได้แก่ น้ำอ้อย ซีอิ้วดำ นิยมรับประทานกับผักกาดดองและแคบหมู (ลัดดา กันทะจีน, สัมภาษณ์, 29 กรกฎาคม 2550) ส่วนผสมผัดหมี่ขนมจีน 1. ขนมจีน 1 กิโลกรัม 2. น้ำอ้อยป่น 3 ช้อนโต๊ะ 3. ซีอิ้วดำ 2 ช้อนโต๊ะ 4. เกลือป่น 1 ช้อนชา 5. กระเทียมสับ 1 ช้อนโต๊ะ 6. น้ำมันพืช 1/2 ถ้วย 7. ผักชี 1 ช้อนโต๊ะ 8. ต้นหอม 1 ช้อนโต๊ะ 9. กระเทียมเจียว 2 ช้อนโต๊ะ 10. พริกชี้ฟ้า […]

ถั่วต้มอ้อย เป็นขนมหวานของชาวไทยอง เป็นขนมที่นิยมรับประทานในฤดูหนาว มีขายทั่วไปในท้องตลาดที่มีชาวไทยองอาศัยอยู่ เช่นเดียวกับงาตำอ้อยที่ปัจจุบันหาซื้อรับประทานยาก (เสาวภา ทาแก้ว, สัมภาษณ์, 4 กรกฎาคม 2550) ส่วนผสมถั่วต้มอ้อย 1. ถั่วแดง 500 กรัม 2. น้ำอ้อยป่น 500 กรัม วิธีทำถั่วต้มอ้อย 1. ล้างถั่วแดงให้สะอาด แช่น้ำพอท่วมไว้ 1 คืน 2. ต้มถั่วแดงจนนุ่ม 3. ตักขึ้นให้สะเด็ดน้ำ โขลกถั่วแดงให้ละเอียด 4. ต้มน้ำอ้อยป่น ใส่น้ำเล็กน้อย ต้มพอละลาย 5. ใส่ถั่วแดงที่โขลกแล้วลงในน้ำอ้อย คนตลอดเวลา จนกระทั่งน้ำอ้อยงวด ปิดไฟ เคล็ดลับในการเลือกส่วนผสม ถ้าอยู่ในฤดูที่มีเม็ดถั่วปี ควรใช้เม็ดถั่วปี จะอร่อยกว่าถั่วแดง   ขอบคุณเนื้อหาจาก สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และสำนักบริการเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

งาตำอ้อย เป็นขนมหวานของชาวไทยอง นิยมรับประทานในฤดูหนาว มีขายทั่วไปในท้องตลาด ประมาณ 10-20 ปีก่อน ปัจจุบันหาซี้อรับประทานยาก (เสาวภา ทาแก้ว, สัมภาษณ์, 4 กรกฎาคม 2550) ส่วนผสมงาตำอ้อย 1. งาขี้ม้อน 1 ถ้วย 2. น้ำอ้อย 1 ถ้วย วิธีทำงาตำอ้อย 1. คั่วงาขี้ม้อน ใช้ไฟอ่อนๆ คั่วจนมีกลิ่นหอม 2. ทิ้งไว้ให้เย็น โขลกงาขี้ม้อนให้ละเอียด 3. ใส่น้ำอ้อย โขลกรวมกันให้ละเอียด 4. ใส่น้ำเปล่า 1 ช้อนโต๊ะ โขลกต่อให้เข้ากัน 5. ตักใส่ภาชนะ   ขอบคุณเนื้อหาจาก สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และสำนักบริการเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ข้าวหลาม เป็นอาหารว่างชนิดหนึ่ง ที่ชาวล้านนานิยมทำรับประทานกันในฤดูหนาว หรือเมื่อได้ข้าวใหม่ ใช้ไผ่ข้าวหลาม หรือไม้ป้างเป็นกระบอกใส่ข้าวหลาม ข้าวหลามแบบชาวบ้าน ใช้ข้าวสารเหนียวกับน้ำเปล่า และเกลือเท่านั้น สำหรับข้าวหลามที่ทำขายกันโดยทั่วไป จะใส่น้ำกะทิ และเติมถั่วดำ หรืองาขี้ม้อน การทำข้าวหลามตามประเพณีนิยมของชาวล้านนา จะเป็นพิเศษ เพื่อถวายพระในวันเพ็ญเดือนสี่ หรือประมาณเดือนมกราคม ซึ่งเป็นการทานร่วมกับการทานข้าวจี่ และข้าวล้นบาตร (มณี พยอมยงค์, 2542, 828; มนตรี อาจหาญ, สัมภาษณ์, 13 กรกฎาคม 2550) ส่วนผสมข้าวหลาม 1. ข้าวสารเหนียว 1 1/2 ลิตร 2. น้ำตาลทราย 400 กรัม 3. กะทิ 3 ถ้วย 4. ถั่วดำถั่วดำต้มสุก 2 ถ้วย 5. เกลือป่น 2 ช้อนโต๊ะ 6. ใบเตย 12 ใบ […]

ข้าวหนุกงา หรือข้าวคลุกงา ใช้งาขี้ม้อน (งาเม็ดกลมสีน้ำตาลเทา) โขลกกับเกลือ และข้าวนึ่งสุกใหม่ๆ ชาวล้านนานิยมทำข้าวหนุกงา ในช่วงฤดูหนาวเฉพาะในช่วงเช้า ซึ่งช่วงนั้นเป็นฤดูกาลเก็บเกี่ยวข้าวใหม่ ส่วนผสมข้าวหนุกงา 1. ข้าวสารเหนียว 1 ลิตร 2. งาขี้ม้อน 1/2 ถ้วย 3. เกลือป่น 1 ช้อนโต๊ะ วิธีทำข้าวหนุกงา 1. ข้าวสารเหนียวล้างให้สะอาด แช่น้ำไว้ 1 คืน 2. ล้างข้าวที่แช่ไว้ นึ่งไฟกลางประมาณ 25 – 30 นาที 3. พอข้าวนึ่งสุก เทลงในภาชนะ คนข้าวให้ไอร้อนลดลง ก่อนบรรจุไว้ในกล่องข้าว เพื่อเก็บความร้อน 4. คั่วงาขี้ม้อน ใช้ไฟอ่อนๆ จนมีกลิ่นหอม 5. โขลกงาขี้ม้อนและเกลือให้ละเอียด 6. ใส่ข้าวเหนียวร้อนๆ ลงโขลกรวมกัน 7. นวดข้าวหนุกงาจนเป็นเนื้อเดียวกัน เคล็ดลับในการปรุง ข้าวเหนียวต้องเป็นข้าวที่สุกใหม่ ร้อนๆ […]

ข้าววิตู หรือข้าวเหนียวแดง บ้างเรียก เข้าอี่ทู หรือเข้าหมี่ตู วิธีการทำนำข้าวเหนียวนึ่งสุก นำไปตั้งไฟผสมกับน้ำอ้อย เมื่อกวนได้ที่แล้วจะนำมาใส่ภาชนะ ทิ้งไว้ให้แห้ง แล้วตัดเป็นชิ้นๆ โรยด้วยงาขาว บ้างรับประทานกับมะพร้าวขูด (รัตนา ไชยนันท์, สัมภาษณ์, 28 มิถุนายน 2550) ส่วนผสมข้าววิตู 1. ข้าวสารเหนียว 2 ถ้วย 2. น้ำตาลทราย 2 ช้อนโต๊ะ 3. น้ำอ้อยป่น 1 ถ้วย 4. งา 2 ช้อนโต๊ะ 5. เกลือป่น 1 ช้อนโต๊ะ 6. น้ำเปล่า 1 ถ้วย วิธีทำข้าววิตู 1 ใส่น้ำลงในข้าวนึ่งสุก ใช้ทัพพีบี้ข้าวให้แตกออกจากกัน 2 ใส่น้ำตาลทราย เกลือ และน้ำอ้อย คนให้เข้ากัน 3 นำส่วนผสมตั้งไฟ คนไปเรื่อยๆ […]

ข้าวแต๋น เป็นขนมที่นิยมทำกันในเทศกาลปีใหม่เมือง หรือสงกรานต์ งานปอยลูกแก้ว และงานปอยหลวง ปัจจุบัน นิยมผสมน้ำแตงโมลงในข้าวเหนียวที่นึ่งแล้ว ก่อนนำมากดลงพิมพ์ เพื่อเพิ่มกลิ่นหอมและความหวานอร่อย (บัวจันทร์ นนทวาสี, สัมภาษณ์, 10 กรกฎาคม 2550) ส่วนผสมข้าวแต๋น 1. ข้าวสารเหนียว 1/2 ลิตร 2. น้ำแตงโม 1 ถ้วย 3. งางาดำ 2 ช้อนโต๊ะ 4. งางาขาว 2 ช้อนโต๊ะ 5. เกลือป่น 1 ช้อนชา 6. น้ำมันพืช 2 กิโลกรัม วิธีทำข้าวแต๋น 1. คั้นเนื้อแตงโม และกรองเอาแต่น้ำ ผสมงาดำใส่ลงในน้ำแตงโม คนให้เข้ากัน 2. แช่ข้าวสารประมาณ 1 คืน นึ่งข้าวให้สุก เทใส่ชาม เทน้ำแตงโมผสมงาดำลงในชามข้าวเหนียว คลุกเคล้า ให้เข้ากัน […]

ข้าวต้มหัวหงอก เป็นขนมชนิดหนึ่งของชาวล้านนา ปัจจุบันก็ยังนิยมรับประทาน และมีขายทั่วไปในท้องตลาด ส่วนผสมข้าวต้มหัวหงอก 1. ข้าวสารเหนียว 5 ถ้วย 2. กล้วยน้ำว้าสุก 10 ลูก 3. น้ำตาลทราย 2 ช้อนโต๊ะ 4. มะพร้าวมะพร้าวขูด 1 ถ้วย 5. เกลือป่น 1 ช้อนชา 6. น้ำใบเตย 1 ถ้วย วิธีทำข้าวต้มหัวหงอก 1. แช่ข้าวสารเหนียวในน้ำประมาณ 2-3 ชั่วโมง ล้างให้สะอาด 2. ใส่น้ำคั้นใบเตย และเกลือ คลุกเคล้าให้เข้ากัน พักไว้ประมาณ 10 นาที ตักขึ้นให้เสด็จน้ำ 3. นำใบตองกว้างประมาณ 10 นิ้ว ซ้อนไคว้กัน 2 ชั้น ใส่ข้าวเหนียว 1 กำมือ วางกล้วยน้ำว้าตรงกลาง แล้วใส่ข้าวอีก […]

ข้าวแคบ เป็นอาหารว่างชนิดหนึ่ง ที่มีวิธีทำคล้ายข้าวเกรียบปากหม้อ แต่การทำข้าวแคบ เป็นการนำเอาแผ่นแป้งไปตากแดดให้แห้ง ทำให้สุกโดยปิ้งหรือทอด นิยมเก็บไว้รับประทานในงานเทศกาลสำคัญ เช่น ปีใหม่เมือง งานบวชลูกแก้ว งานปอยหลวง (รัตนา พรหมพิชัย, 2542, หน้า 809) ปัจจุบัน ยังนิยมรับประทานกันอยู่ มีขายทั่วไปในท้องตลาดในภาคเหนือตอนบน (ลัดดา กันทะจีน, สัมภาษณ์, 29 มิถุนายน 2550) ส่วนผสมข้าวแคบ 1. ข้าวสารเหนียว 1 ลิตร 2. งา 3 ช้อนโต๊ะ 3. เกลือป่น 1 ช้อนโต๊ะ วิธีทำข้าวแคบ 1. ล้างข้าวสารเหนียวให้สะอาด แช่ไว้ 1 คืน 2. ล้างข้าวสารเหนียวที่แช่แล้วอีกครั้งหนึ่ง และนำมาโม่ด้วยโม่หิน จะได้แป้งสำหรับทำข้าวแคบ 3. ผสมงาดำและเกลือลงในน้ำแป้ง คนให้เกลือละลาย 4. คลุมหม้อด้วยผ้าขาวบาง ตั้งน้ำให้เดือด ละเลงแป้งลงบนผ้าเป็นแผ่นวงกลม […]