อนุสาวรีย์พ่อขุนผาเมือง ตั้งอยู่ที่บริเวณสี่แยกพ่อขุนผาเมือง บ้านน้ำชุน ตำบลน้ำชุน อำเภอหล่มสัก จ.เพชรบูรณ์ อนุสาวรีย์พ่อขุนผาเมือง ชาวจังหวัดเพชรบูรณ์ได้ร่วมใจกันสร้างเพื่อเป็นอนุสรณ์รำลึกถึงพระเกียรติของวีรกษัตริย์ นอกประวัติศาสตร์ พระผู้ร่วมก่อตั้งชาติไทย ผู้ทรงร่วมสถาปนาราชอาณาจักรสุโชทัยเมื่อประมาณพุทธศตวรรษที่ 18 ที่ได้ทรงร่วมมือกับพ่อขุนบางกลางหาว เจ้าเมืองบางยาง พระสหาย นำไพร่พลทำสงครามขจัดอำนาจการปกครองของขอมให้พ้นจากดินแดนสุโขทัย และได้ทรงสถาปนาพ่อขุนบางกลางหาวขึ้นเป็นกษัตริย์ครองกรุงสุโขไทย ถวายพระนามว่า “ศรีอินทราบดินทราทิตย์”
อนุสาวรีย์พ่อขุนผาเมืองประดิษฐานอยู่บนพระแท่นอย่างสง่างามในท่าประทับยืน พระพักตร์มองตรงไปทางทิศตะวันออก พระหัตถ์ขวาทรงพระแสงดาบ หันปลายจรดพื้น อันเป็นพระอิริยาบถในท่าที่หยุดพักการศึกสงคราม
พ่อขุนผาเมือง ปรากฏชื่อในหลักศิลาจารึกสุโขทัยหลักที่ 2 ( จารึกวัดศรีชุม) ทรงเป็นโอรสพ่อขุนนาวนำถุม ผู้ครองเมืองราด กษัตริย์ขอมยกพระราชธิดาคือพระนางสิงขรเทวีให้อภิเษกสมรสด้วย พระราชทานนามสถาปนาเป็น กมรเต็งอัญศรีอินทรบดินทราทิตย์ และพระราชทานพระขรรค์ไชยศรี เป็นเครื่องราชกกุธภัณฑ์
[adsense-2]
ต่อมาพระองค์ร่วมกับพ่อขุนบางกลางหาว ยึดเมืองสุโขทัยคืนจากขอมสมาสโขลญลำพง ทรงยกพ่อขุนบางกลางหาวเป็นกษัตริย์ พร้อมทั้งยกตำแหน่ง กมรเต็งอัญศรีอินทรบดินทราทิตย์ อันเป็นการอภิเษกพระสหายให้เป็นกษัตริย์สุโขทัย ถึงแม้ว่าหลักฐานทางประวัติศาสตร์จะไม่ชี้ชัดว่าเมืองราดอยู่บริเวณใด แต่ชาวเพชรบูรณ์สำนึกในคุณงามความดีของพ่อขุนผาเมืองที่มีต่อชาวไทย ทรงเป็นเจ้าเมืองผู้กอบกู้อิสรภาพกรุงสุโขทัยจากขอม ทรงเสียสละไม่เห็นแก่ลาภยศ อำนาจ โดยเสียสละให้พ่อขุนบางกลางหาวพระสหายเป็นกษัตริย์ครองกรุงสุโขทัย ชาวเพชรบูรณ์จึงพร้อมใจกันสร้างอนุสาวรีย์พ่อขุนผาเมือง เพื่อลำลึกถึงคุณงามความดีของพระองค์
คณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 10มิถุนายน พ.ศ.2518 มอบให้กองหัตถศิลป กรมศิลปากร เป็นผู้สร้าง
ต่อมาเมื่อวันที่ 9 มีนาคม พ.ศ.2520 สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมารได้เสด็จทรงไปประกอบพิธีวางศิลาฤกษ์อนุสาวรีย์พ่อขุนผาเมือง ณ สี่แยกพ่อขุน ตำบลน้ำชุน อำเภอหล่มสัก เมื่อสร้างพระรูปพ่อขุนผาเมืองเสร็จเรียบร้อยแล้ว ชาวจังหวัดเพชรบูรณ์ได้อัญเชิญมาประดิษฐานบนพระแท่น เมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม พ.ศ.2527 สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ ได้เสด็จพระราชดำเนินมาทรงประกอบพิธีเปิดอนุสาวรีย์พ่อขุนผาเมือง เพื่อเป็นศูนย์รวมพลังจิตใจของชาวเพชรบูรณ์ เมื่อวันที่ 30 สิงหาคม พ.ศ.2527
การเดินทาง
รถยนต์
อนุสาวรีย์พ่อขุนผาเมืองตั้งอยู่ที่อำเภอหล่มสัก เดินทางจากกรุงเทพ ถนนหมายเลข 21 ก่อนเข้าเขตตัวเมืองอำเภอหล่มสัก ตรงสี่แยกผ่านทางจะขึ้นเขาค้อ และอำเภอน้ำหนาว อนุสาวรีย์พ่อขุนผาเมืองตั้งอยู่บริเวณสี่แยกพ่อขุนผาเมือง (จุดตัดของทางหลวงหมายเลข 21 กับทางหลวงหมายเลข 12) บริเวณบ้านน้ำชุน ห่างจากที่ว่าการอำเภอหล่มสักประมาณ 3 กิโลเมตร
แผนที่อนุสาวรีย์พ่อขุนผาเมือง
