บ้านวงศ์บุรี ตั้งอยู่เลขที่ 50 ถนนคำลือ (ถนนหลังจวนผู้ว่า สี่แยกพระนอนเหนือ ใกล้กับวัดพงษ์สุุนันท์) ตำบลในเวียง อำเภอเมือง จังหวัดแพร่ เป็นบ้านไม้สักขนาดใหญ่ 2 ชั้น รูปทรงไทยผสมยุโรป ตกแต่งลวดลายแบบเรือนขนมปังขิง* ซึ่งได้รับอิทธิพลจากสถาปัตยกรรมแบบตะวันตก ที่แพร่เข้ามาในประเทศไทยตั้งแต่รัชกาลที่ 4 เป็นการประดับตกแต่งลวดลายฉลุที่สวยงามเหมือนขนมปังขิง ที่มีลักษณะหงิกงอเป็นแง่งเหมือนขิง
บ้านวงศ์บุรี เป็นบ้านของเจ้านายเมืองแพร่ในอดีต สร้างในปี พ.ศ. 2440 (ช่วงสมัยรัชกาลที่ 5) โดยเจ้าแม่บัวถา มหายศปัญญา ชายาคนแรกของเจ้าพิริยเทพวงศ์ (เจ้าหลวงเมืองแพร่องค์สุดท้าย) และเป็นพี่สาวของพระยาบุรีรัตน์ ต่อมาบ้านวงศ์บุรีตกทอดไปถึง เจ้าพรหม(หลวงพงษ์พิบูลย์) และเจ้าสุนันตา วงศ์บุรี ธิดาเจ้าพระยาบุรีรัตน์ ปัจจุบันบ้านวงศ์บุรีมีคุณสหยศ วงศ์บุรี ทายาทรุ่นที่ 5 เป็นผู้สืบทอดดูแล
ก่อนที่จะมีการเปิดบ้านวงส์บุรีให้ประชาชนทั่วไปเข้าชม ได้มีผู้สนใจที่ผ่านไปมาขอเยี่ยมชมบ้านอยู่เสมอ รวมทั้งนิตยสาร บริษัทถ่ายภาพยนตร์ มักขอใช้เป็นสถานที่ถ่ายทำอยู่เนืองๆ แต่ที่ทำให้บ้านวงศ์บุรีเป็นที่รู้จักมากที่สุดคือการที่อนุสาร อสท. ได้นำภาพบ้านวงศ์บุรีขึ้นปกในฉบับเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2535 หลังจากนั้นก็มีผู้ติดต่อเข้าเยี่ยมชมอยู่ตลอด ในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2540 ท่านเจ้าของบ้านจึงตกลงใจเปิดบ้านวงศ์บุรีให้เข้าชมได้อย่างเป็นทางการ
บ้านวงศ์บุรีสร้างโดยช่างชาวจีนจากมณฑลกวางตุ้ง โดยมีช่างชาวไทยเป็นผู้ช่วย ใช้เวลาก่อสร้างนาน 3 ปี ตัวบ้านมีฐานเป็นอิฐและซีเมนต์สูงจากพื้น 1 เมตร หลังคาสูงทรงปั้นหยา 2 ชั้น มีช่องระบายลมระหว่างชั้นทั้งสอง เพื่อเพิ่มการไหลเวียนของอากาศเนื่องจากบ้านหันหน้าเข้าทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ จึงมีลมพัดเย็นในฤดูร้อน
จุดเด่นของอาคารนี้คือลวดลายไม้แกะสลักที่หน้าจั่ว ชายคา ระเบียง ช่องลม ชายน้ำ หน้าต่าง และประตู ต่อมาได้มีการซ่อมแซม แต่ลวดลายแกะสลักยังคงเป็นของเดิม ที่ประตูด้านหน้าเป็นปูนปั้นรูปแพะซึ่งเป็นตัวแทนของหลวงพงษ์พิบูลย์และแม่เจ้าสุนันทาซึ่งเกิดในปีแพะ ภายในบ้านจัดแสดงสิ่งของเครื่องใช้ในอดีตของบรรพบุรุษท่านเจ้าของบ้าน อาทิ เตียงนอน ตู้ โต๊ะเครื่องแป้ง เครื่องเงินต่าง ๆ ถ้วยชาม คนโท กำปั่นเหล็ก แหย่งช้าง อาวุธโบราณ พระพุทธรูปบูชาสมัยเชียงแสนและสุโขทัย
[adsense-2]
นอกจากนี้ยังมีเอกสารสำคัญหาดูยาก เช่น สัญญาบัตรที่ได้รับโปรดเกล้าฯจากรัชกาลที่ 5 เอกสารซื้อขายทาสอายุกว่า 100 ปี จำนวน 49 ฉบับ เอกสารการของสัมปทานป่าไม้ ตั๋วรูปพรรณช้างโค ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีภาพถ่ายของเจ้าของบ้านในอดีตจนถึงปัจจุบัน
บริเวณด้านข้างของบ้าน แสดงการทำเครื่องเงินแบบโบราณโดยช่างท้องถิ่นของจังหวัดแพร่ โดยมีเครื่องเงินและสินค้าหัตถกรรมภาคเหนือจำหน่ายด้วย
บ้านวงศ์บุรีได้รับรางวัลอนุรักษ์ดีเด่น ปี 2536 ของสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ เคยถูกใช้เป็นสถานที่ถ่ายทำภาพยนตร์และละครหลายเรื่อง และลงตีพิมพ์ในหนังสือต่างๆ นอกจากนี้บ้านวงศ์บุรีได้จัดกิจกรรมเสริม คือการจัดขันโตกสำหรับชาวไทยและต่างประเทศที่มาเป็นคณะซึ่งต้องติดต่อล่วงหน้า
ช่วงเวลาที่เปิดให้เข้าชม
เปิดให้เข้าชมทุกวัน เวลา 8.00 – 17.00 น.
อัตราค่าเข้าชม 30 บาท เด็ก 10 บาท นักเรียน นักศึกษาตามจิตศรัทธา
ติดต่อสอบถามเพิ่มเติม
โทร. 054-620-153
การเดินทาง
รถยนต์
บ้านวงศ์บุรี ตั้งอยู่บนถนนคำลือ (ด้านหลังคุ้มเจ้าหลวงเมืองแพร่) กลางใจเมืองแพร่
จากถนนยันตริกจโกศล ระยะทางที่สั้นที่สุดไปทางถนนเจริญเมืองประมาณ 1.2 กิโลเมตร ผ่านวงเวียน ตรงไป เลี้ยวซ้ายไปตามถนนคำลือ 400 เมตร บ้านวงศ์บุรีอยู่ทางขวามือ
แผนที่บ้านวงศ์บุรี
